Lampový stĺp / Street Lamp Column

Pośladki na ratuszu 

Znakiem rozpoznawczym bardejowskiego historycznego ratusza jest wiele kamiennych rzeźb. Nie brakuje ich również w pobliżu renesansowego wykuszu, gdzie znajduje się ta najbardziej kuriozalna – przedstawiająca chłopca z głową między nogami i obnażonymi pośladkami zwróconymi w kierunku rynku.

Pośladki są skierowane w kierunku domu, w którym ponoć kiedyś mieszkał wójt i według tradycji rzeźba stanowi swoistą zemstę budowniczych ratusza za to, że pomimo sumiennie i terminowo wykonanej pracy rada miejska odmówiła im wypłacenia kwoty, którą wcześniej ustalono. Dzieło rzekomo pod osłoną nocy dobudował na gzymsie ratusza jeden z mistrzów kamieniarzy.

Dziurawy Roland

Na szczycie południowej ściany byłego ratusza stoi rzeźba rycerza Rolanda z halabardą – stary niemiecki symbol praw miejskich. Chodzi o replikę podobizny owianej legendami postaci historycznej z czasów króla frankijskiego Karola Wielkiego. Oryginał z 1641 roku jako eksponat muzealny znajduje się wewnątrz ratusza. Na ratuszu stał do 1737 roku, kiedy zrzucił go gwałtowny wiatr.

Blisko dwumetrowa rzeźba Rolanda z drzewa dębowego, obita blachą miedzianą, wręcz od razu przykuwa wzrok niezwyczajnym elementem – dużymi dziurami po pociskach z broni palnej.

Jak doszło do ich powstania, dzisiaj już nikt dokładnie nie wie. Spekuluje się, że jako symboliczny strażnik miasta był tarczą przeciw wrogim wojskom podczas jednego z oblężeń Bardejowa.

Słup Lampy

Bardejów był w przeszłości znany ze swojego surowego wymiaru sprawiedliwości. Prawo do wymierzania kary śmierci miasto uzyskało w 1365 roku. Ścigane były głównie przestępstwa majątkowe, przy czym bardzo częstym wyrokiem była śmierć przez powieszenie. Za łagodniejszą i mniej hańbiącą karę uważno ścięcie.

W XVI i XVII wieku w Bardejowie ścinano pod tzw. Słupem Lampy, który do dzisiaj stoi na swoim miejscu, za murami miasta w pobliżu Bramy Górnej. Kiedyś znajdował się tutaj cmentarz, dzisiaj słup jest częścią obszaru tzw. Starego Szpitala. Słup Lampy (czyli Kopfstock) jest jednym z najstarszych zabytków miasta.

W księdze wyroków miejskich udokumentowano wiele przypadków ścięcia. Dziwaczny jest zapis z 1573 roku, gdzie podaje się, że pewnego Jána Repkę skazano na śmierć za kradzież kobiecej chusty. Kat ściął go pod Słupem Lampy jeszcze tego samego dnia.

Słupy lampy były stawiane na cmentarzach, w miejscach pamięci i na skrzyżowaniach. W wieżowej części słupa paliło się światło, które miało funkcję nawigacyjną i upamiętniającą. W tym miejscu wystawiano również głowę straconego.

Drewniany wodociąg

W 1423 roku w Bardejowie na rozkaz króla Zygmunta rozpoczęto budowę wodociągu, który miał doprowadzać wodę do ufortyfikowanego miasta i fosy. Rury zostały wykonane z pni sosnowych i łączone żelaznymi pierścieniami. Wodociąg na przestrzeni wieków rozrósł się aż do długości 6 km (w roku 1925).

Ponad pięćsetletnie funkcjonowanie wodociągu było wielkim historycznym unikatem. Był to bowiem ostatni wodociąg grawitacyjny z drewnianym rurociągiem na kontynencie europejskim. Definitywnie przestał działać w 1963 roku. Urządzenie do wiercenia rur jest dzisiaj wystawione w skansenie w Bardejowie-Zdrój.

John Lennon

Uliczka i Park Johna Lennona w centrum Bardejowa są dziełem amatora i aktywisty Pavla Zajaca. Mury jego domu przyciągają uwagę trójwymiarowymi grafikami czy wykutymi dziełami sztuki. Zawsze 8 grudnia odbywa się tu akcja związana z rocznicą zamachu na Johna Lennona.

Najkrótsza ulica i najmniejszy park w mieście mają swoją wyjątkową atmosferę. W parku budowanym od lat 80. znajdują się kamienie z nazwami albumów i imionami członków zespołu muzycznego. Początki tej szczególnej, osobistej inicjatywy były związane z niewolą komunistycznego reżimu. Dzisiaj dzięki niej Bardejów ma jeden z najbardziej osobistych  pomników The Beatles w Europie Środkowej.
 


Translated by:
Mgr. Przemysław Masio